..ΟΛΟΙ ΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ ΠΕΡΙΕΜΕΝΟΝ ΕΞΩ ΤΩΝ ΤΕΙΧΩΝ ΑΝΥΠΟΜΟΝΩΣ, ΔΙΑ ΝΑ ΙΔΩΣΙΝ ΕΚΕΙΝΑ ΤΑ ΥΠΕΡΦΥΗ ΟΝΤΑ…, ΔΙΑ ΤΟΙΑΥΤΗΝ ΠΑΡΑΣΤΑΣΙΝ ΟΥΤΕ Η ΓΛΩΣΣΑ ΕΧΕΙ ΛΕΞΕΙΣ, ΟΥΤΕ Η ΦΥΣΙΣ ΧΡΩΜΑΤΑ..

ΕΚ ΝΑΥΠΛΙΟΥ ΤΗ 16^η ΜΑΙΟΥ 1826

Με πέντε κρότους κανονιών εδέχθημεν σήμερον εις την πόλη μας τους καρτερόψυχους ήρωες της αθανάτου φρουράς του Μεσολογγίου, οι οποίοι, αφ΄ ου εις διάστημα ενός ολόκληρου έτους αντεπολέμησαν με ανέκφραστον τόλμην τα Βορρά και Νότου και των εσχάτων της Ασίας και φονεύσαντες υπέρ τας τριάκοντα χιλιάδας, αφ’ ου υπέφεραν με ανήκουστον καρτερία τόσα δεινά, πείναν, δίψαν, γύμνωνσιν, αγρύπνίαν, πληγάς, ασθενείας, και αδειάλειπτον πόλεμον, διέρρηξαν γενναίως όλα τα συγκροτούντα φραγμόν αδιάβατον βαρβαρικά στρατόπεδα, και διεσώθηκαν αβλαβείς.

Όλοι οι κάτοικοι περιέμενον έξω των τειχών ανυπομόνως, δια να ιδώσιν εκείνα τα υπερφυή όντα, τα οποία όχι μόνον επιχέουσι λαμπρότητα και δόξαν αθάνατον εις την Ελλάδα, αλλ΄ εξαιρούσι θαυμασίως και την φύση της ανθρωπότητος. Το κατεσκληκός  και υπαγριαινόμενον πρόσωπον, η αυχμηρότης της κόμης, τα φουσκωμένα και υπέρυθρα όμματα, και τα κατάμαυρα καθ διαρρέοντα αίματατοβαφή ενδύματα των ήσαν προφανέστατα δείγματα των ηρωικών αγώνων, και των αφόρητων κακοπαθειών , όσα εις την μακρά πολιορκίαν υπέφερον. Τους ενηγκαλίσθημεν με δάκρυα γλυκυθυμίας, και εντρυφώμεν ήδη δακρυρροούντες εις την πίκρα και τρυφεράν διήγησιν των εξαισίων ανδραγαθιών, και της τραγικωτάτης, αλλά λαμπροτάτης εξόδου των.

Ζητείς φίλε μου, λεπτομερή περιγραφήν των εν ταις εσχάταις ημέραις συμβάντων εις εκείνη την εστίαν των ηρώων, το πολυπαθές Μεσολόγγιον. Αλλά διά τοιαύτην παράστασιν ούτε η γλώσσα έχει λέξεις, ούτε η φύσις χρώματα. Είναι το πρώτον θέαμα αφ’ όσα είδεν η οικουμένη μέχρΙ της σήμερον, και η ιστορία των απ΄ αρχής του κόσμου εθνων δεν έχει να παραστήση όμοιον τούτου περιβόητον μεγαλούργημα…

ΓΕΝΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, ΑΡ. ΦΥΛ. 83, 14 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1826

ΥΠΗΡΧΕ ΕΝΑ ΜΙΚΡΟ ΤΕΙΧΟΣ ΜΕ ΕΠΑΛΞΕΙΣ

 

"Υπήρχε ένα μικρό τείχος με επάλξεις, ανίσχυρο ν' αντιμετωπίσει τη δράση και του πιο ελαφρού πυροβολικού. ; Έσκαβαν τάφρο που θα κατακλυζόταν από τα νερά της θάλασσας, ώστε η πόλη να αποχωρίζεται από τη στεριά. Οι εργασίες όμως ακολούθησαν κακή κατεύθυνση. Για να μη θυσιάσουν δύο μικρές εκκλησίες, που οπωσδήποτε θα γκρεμίζονταν, οι ΄ Έλληνες έδωσαν μεγαλύτερη ανάπτυξη στο τείχος από εκείνη που χρειαζόταν. Έτσι, αυτή η εκδήλωση ευσέβειας δυσκόλεψε τα αμυντικά έργα...»

Louis-Maxime Raybaud (Γάλλος φιλέλληνας, επισκέφθηκε το Μεσολόγγι τον Ιούλιο του 1821)

 

Οί Μεσολογγίται αδικούμενοι

‘’...Ουδένα λανθάνει ότι κατά την κατάβασίν του ο Ομέρ πασάς δεν απήντησε παρά 350 κατά πρώτον Μεσολογγίτας εντός της ηρωικής πόλεως των, προφυλαττομένους όπισθεν του τείχους εκείνου, το οποίον αϊ χείρες των γυναικών και θυγατέρων των προετοίμασαν εκ της ύλης των πατρώων οικιών. Οστις ενθυμείται τας παρθένους του Μεσολογγίου, τας φέρουσας περί το εσπέρας εις το παράλιον τους Λίθους των ερειπωμένων οικιών δια να μετακομισθώσι την επιούσαν με τα πλοιάρια εις τον χάνδακα προς κατασκευήν του τοίχους και όστις ενθυμείται την ενθουσιώδη εκείνην των Μεσολογγιτών απόφασιν,εκείνος δύναται να εκτίμηση την προς τους Μεσολογγίτας οφειλομένην ευγνωμοσύνην...‘’.

‘’ Οί Μεσολογγίται αδικούμενοι ‘’, Εφημ.  Αθηνα 28 Αυγούστου 1843

O Μάρκος Μπότσαρης πρότεινε...

 ‘’ Βρήκαμε σε μια αποθήκη 300 μπαγιονέτες από τα μουσκέτα που είχε φέρει ο Μαυροκορδάτος από την Ευρώπη και ο Μάρκος Μπότσαρης πρότεινε να τις καλογυαλίσουμε, ώστε ν' αστράφτουν στον ήλιο, να τις προσαρμόσουμε σε κοντάρια και να τις τοποθετήσουμε κατά διαστήματα γύρω - γύρω στο κάστρο, ώστε οι Τούρκοι, βλέποντας τόσους λογχοφόρους φρουρούς να συμπεράνουν πως μέσα στην πόλη υπάρχουν πολυάριθμα στρατεύματα... κάναμε ότι μπορούσαμε για να δίνουμε στους Τούρκους την εντύπωση ότι τα στρατεύματα γυμνάζονταν αδιάκοπα. Και ενώ εμείς εξαντλούσαμε όλα τα πιθανά στρατηγήματα, οι στρατιώτες γκρέμιζαν τα σπίτια και κουβαλούσαν τα υλικά. ‘’

Αφήγηση από τον Ιταλό αξιωματικό Μπρέντζερι  για τον Μάρκο Μπότσαρη